Kastfeest mit een goolden raantien
deur Sjoukje Oosterloo
‘Heit, et gaot al twielochten, mag de eupen heerd an ?’ Vraogende kieken twie peer kienderogen Jaap an. Et bin de kiekerties van Jasper en Jenneke, zien oogappels, die hi’j now allienig grootbrengen moet. Et is bi’jkotten al weer twie jaor leden dat zien vrouw Gerrie uut de tied raekt is. Ze had een slimme ziekte, en nao een vorrelsjaor van hopen en vrezen hebben ze heur loslaoten moeten. Onder de bomen op et grote karkhof, het ze een mooi plakkien kregen. Doe was de donkere tied veur Kast anbreuken. De feestdaegen weren veur Jaap donkerder west as de naacht, al hadde hi’j veur zien kiender perbeerd d’r toch nog wat gezelligs van te maeken. Een kastboom had hi’j dat jaor niet kocht, mit gien meugelikhied kon hi’j daor de moed veur opbrengen. En now is et begin december en bi’jkotten al weer kastfeest. Wat gaot de tied toch rap.
‘Toe now heit, mag et?’ Uut zien gedaachtewereld schrikt Jaap op en keert weer tot de warkelikhied. ‘De eupen heerd an..? Och ja, lao’we dat mar doen,’ geft hi’j toe.
‘Hoi…. hoi…!’ roepen Jasper en Jenneke bliede. Mittenneer lopen ze evenpies laeter naor de schure om hoolt op te haelen. Jaap lopt lachende aachter zien kroost an, onder zien aarm toogt hi’j de oolde turfmaande mit, die ooit nog es van zien pake west het. As ze weer in huus kommen legen de kiender mit heur beidend de rieten körf mit talhoolties, en staepelt Jasper alles netties op naost de eupen heerd.
‘Gao’we morgen ok een kastboom kopen?’ Vol verwaachting blikt Jenneke heur heit an. Et liekt Jaap as bin et Gerrie heur ogen die him ankieken, die zeggen: doe et now mar Jaap!
Evenpies moet hi’j wat votslokken, dan nemt hi’j Jenneke op zien aarm, en wiels hi’j heur lekker knuffelt, zegt hi’j: ‘Wissezekers, morgenvroeg gaon we een kastboom kopen, ok al duurt et nog wel een stokmennig weken eer et kastfeest is,’ belooft hi’j.
‘Vien ie et ok een goed idee?’ vragt hi’j an Jasper die de hieltied nog drok doende is mit et stapelen van de talhoolties.
‘Ja heit, mar we moe’n wel vroeg hennegaon omreden d’r sni’j kommen zal. As de bomen onder een laoge sni’j zitten kuwwe niet goed zien wat veur boom we hebben moeten,’ geft hi’j wieselik bescheid.
‘Dat hej’ goed bekeken maot,’ lachende nikt Jaap him toe. Zo kuj’ zien dat Jasper een peer jaor oolder is as Jenneke, Jasper zien daenkwark warkt al een betien in ‘t veuren, wet hi’j.
Een hottien laeter, as ze heur mit heur drienend koesteren an de noflike waarmte waor de branende heerd heur mit omgeft, kropt Jenneke bi’j heur heit op schoot. Wiels ze naor et daansen van de vlammegies kikt, vragt ze zachies: ‘Heitie?’
‘Ja, mien kleine vraogescheet , wat woj’ zeggen?’
‘Mag ik morgen ok helpen mit et optugen van de kastboom? Van mem moch ik heur de kastballen altied angeven.’
‘Netuurlik, meug ie dat mien maegien.’ Jaap zet him te schoor tegen de emosies die bi’j him omhogens kommen. Wiels hi’j Jenneke weer op heur eigen bienen zet, schöt hi’j overaende, en zegt: ‘Heit zal de aovendbroggies smeren, dan kuj’m intieds op bedde, des te eerder is et morgenvroeg.’
Onder et broodeten staon de snaeterties van Jasper en Jenneke gien ogenblik stille. Mit volle mond praoten ze over de kastboom die ze morgen kopen zullen. Wiels Jaap stiekemweg geniet van et gekeuvel van die beide, beseft hi’j hoe riek hi’j aenliks is mit zien kiender. Alles zal ik d’r an doen om heur een gelokkige jeugd te geven, wet hi’j.
Aovens as de kiender op bedde liggen, dwelen Jaap zien gedaachten weer naor de tied dat Gerrie en hi’j mit de kiender kastfeest vierden. Wat was alles doe nog mooi, wie had docht dat et leven heur zoe’n zwaore slag toebrengen zol. Al is et dan al weer een peer jaor leden dat Gerrie uut de tied raekt is, mit zokke daegen as kast en ni‘jjaor vuult Jaap et gemis slimmer.
En dan alle gedoe dat hi’j had het mit de hieltied weer ere hulpen. Een stokmennig van die vrouwlu deden zo poeslief tegen him, dat et d’r dikke bovenop lag waorom zi’j zo graeg bi’j him kwammen te huusholen. Hi’j hadde d’r zó de boek-vol-van. De laeste hulpe die hi‘j hadde, het hi‘j zonder pardon daongeven, wiels hi’j noodgedwongen een stokmennig weken vri’j neumen had van zien wark.
Gelokkig zag buurvrouw Maartje et zwark drieven. Op een aovend doe hi’j hielendal in zak-en-as bi’j de taofel zat, was ze bi’j him an de deure kommen. Jaap had heur in huus nuugd, en doe had ze anbeuden om te helpen. Mit beide hanen had Jaap heur anbod anpakt, en aovens had hi’j God daankt veur de uutredding van zien huusholing. Sund die tied liekt et weer wat lochter te wodden in zien sombere daenken, et leven begint him
weer wat toe te lachen. Maartje het drie kiender grootbrocht, dus ze kent et klappen van de zwiepe. Deur heur toedoen lopt zien huusholing now weer op rollegies.
Mar et gemis van zien Gerrie blift. Ok de kiender missen heur nog, dat kuj’ an heur praot wel vernemen. Vaeke hebben ze et nog over heur mem, en now de kastdaegen d’r weer ankommen is et krek as zi’j de leegte ok weer slimmer vulen as ere daegen. Altemet zicht Jaap d’r tegenan om aovens naor bedde te gaon. Et grote twiepersoonsbedde, waor as hi’j now liekem allienig in ligt zunder et waarme lichem van Gerrie tegen him an, griest him integen. Veur et slaopengaon vouwt hi’j zien hanen en bidt om kracht om disse muuilike daegen deur te kommen. Mar somstieden liekt et him toe as zit de hemel op slot en heurt God him niet. As morgen et zunnelocht weer in de kaemer schient dan zie ik weer hiel eers de wereld in, perbeert hi’j himzels moed in te spreken.
De klokke slaot twaelf ure en Jaap schrikt op uut zien prakkesoasies. Is ’t al weer zo laete, ik zal mar rap maeken da’k op bedde kom, omreden de jeugd morgen wel vroeg uut de veren wezen zal mit et veuruutzicht van de kastboomkoperi’je, wet hi’j.
De ere morgen as Jaap beneden komt , zitten Jenneke en Jasper al anklieded in de kaemer. ‘Zo…, wat bi’j’m al vroeg in de kleren, waor is dat goed veur?’ plaogt hi’j zien kroost.
‘Now heit, bi’j’ et dan al weer vergeten?’ Jasper kikt him verontweerdigd an, wiels Jenneke heur stemmegien helder klinkt: ‘We zollen ja een kastboom kopen gaon, weej’ dat niet meer Heit?’
‘Jawel heur, heit maekt mar een grappien. Een hottien laeter rieden ze in de auto naor et dörp. Op et plein bi’j de grote karke staot een man mit een karre vol kastbomen, die hi‘j mar wat graeg an de man brengen wil.
‘Kiek es Heit, wat een grote boom!’ Jenneke wist naor de grootste boom die d’r bi’j staot. ‘Och, zussien, die is vusen te groot veur oonze kaemer,’ wet Jasper. Jaap kikt es rond en dan vaalt zien oge op een zeldzem mooi boompien. ‘Jonges wat daenken jim van disse?’
‘Jaah.., jaah…. die nemen we!’ roepen Jasper en Jenneke opgetogen. Jaap betaelt de koopman, en mit de boom aachter in de kofferbak rieden ze weer op huus an. Nog mar krek weer in huus, vragt Jenneke: ‘Heit, gaon we de boom votdaolik al optugen?’
Jaap kan een glimk niet onderdrokken vanwegens zovule geestdrift van zien dochter. ‘Zuken jim eerst mar es op zoolder aj’m de deuze mit kastversiering ok vienen kunnen, dan gaon we bi’j twielochten de boom optugen. Kuwwe votdaolik zien as de lochies op et goeie plak hangen,’ stelt Jaap de versierderi‘je nog even uut. In et begin van de middag begint et ommeraek te sni’jen. Jasper staot veur de rute en zicht dat de sni’j al weet hoe hoge ligt. Hi’j ropt: ‘Jenneke…, kiek es, d’r ligt al een dik pak sni’j! Kom, we gaon een sni‘jpoppe maeken!’ Balsturig trekt hi’j zien zussien mit, de gang in. Een toertien laeter doen ze heur meraokelse best om een grote sni’jpoppe te maeken. De sni’jpoppe staot kot veur de kaemerrute te pronken, mit een musse van Jaap op zien heufd en een grote winterwottel as neuze. In twielochten komt de jeugd voldaon in huus en genieten ze mit glimmende rooie wangen van de waarme sukelaomelk waor Jaap op trakteert. Dan dot Jaap de lochies an in de boom, wiels Jenneke en Jasper de kastversiering d’r in doen. As alles d’r in hangt, dot Jaap as laeste de piek d’r bovenin en is de boom klaor. Jenneke zit stil op de vloer naor al die mooie glimmende ballen te kieken, en Jasper daenkt hadde-op: ‘Zol memmie de lochies in oonze kastboom ok zien kunnen?’
‘Lichtkaans wel, Mem is ok zoe’n lochien, krekkengeliek as de steerns an de hemel,’ mient Jaap.
Onderhaand haelt de wiend an, hi’j goelt om huus henne en rokt an de loeken. Jaap zicht dat et ofgrieslik sni’jjacht. Gelokkig is et in de kaemer noflik waarm en hoeven ze now niet naor buten. Wiels ze even laeter mit an et aovendbroggien zitten, wodt d’r buten hadde op de rute klopt, en mitien gaot de belle ok over. Jaap dot de deure eupen en zicht een man op de stoepe staon die een jonge vrouw ondersteunt, hi’j zegt: ‘Disse vrouw heb ik uut de auto haeld, ze is mit et hiele zaekien in de sloot belaand deur de gladde. Kan ze hier bi’j jow ok even wat bekommen? Neffens mi’j het ze et ankel verkloft, omreden ze d’r bi’jkaans niet op lopen kan.’ Et vrommesien zit onder de sni’j en staot te klappertanen van de koolde.
Jaap nuugt: ‘Kom d’r mar rap in,’ en drokt de deure rap weer dichte.
‘Doe je jasse en je leerzen mar uut, ie zitten ja hielendal onder de sni’j en ie bin ok klitsdeurnat,’ maekt Jaap him zorgen over et vrommesien.
‘Jow redden je veerder wel mit de pesjent? Dan gao ik weer wieder, eer da’k d‘r hielendal niet meer deur kan,’ zegt de vremde man tegen Jaap, die staorigan mit et vrommesien naor de keuken schosselt.
’Ja heur, we kun et tegere wel of donkt jow ok niet?’ As Jaap de vrouw ankikt, nikt zi’j instemmend. Mit een ‘goeienaovend’ is de man de deure al weer uut.
In de keuken schoft Jaap een stoel an, wiels de onverwaachte gaast heur d’r mit een zwaore zocht op daelezakken lat. As Jaap perbeert heur de leerze van de zere voete te trekken, raost ze et uut van de piene. ‘Stil mar, ‘t is zo gebeurd, evenpies de tanen op mekeer’, mit dat Jaap et zegt trekt hi’j de voete uut de schoe.
‘Hé hé,’ kreunt de vrouw, ‘wat dee me dat aldergloependste zeer.’
Jasper en Jenneke die op et kebaol afkommen bin, staon et tafriel an te zien mit ogen as op staelties.
Et vrommesien staemert: ‘Mien voete begint hielemaole op te zetten, ziej’ wel!’
Jaap nikt . ’Ik zal votdaolik de dokter bellen dan moet hi’j d’r mar evenpies naor kieken, vien ie ok niet,.eh… vrouw…?’ vraogende kikt hi’j heur an.
‘Evelien van Vossen is mien naeme, zeg mar gewoon Evelien. Ja, ’t is goed, bel de dokter mar,’ stemt ze toe. Op zien beurt stokt Jaap uut: ‘Ik bin Jaap Visser , veur vrunden en bekenden Jaap, en dit bin mien kiender Jasper en Jenneke.’ Wiels hi’j Evelien ankikt, vaalt et him op dat ze zoe’n mooie bos lang blond haor het. ‘Kom mar mit naor de kaemer, ik zal je wel wat ondersteunen,’ nuugt Jaap. Veurzichtig schosselen ze mit ’n beidend de kaemer in, Jasper schoft rap een stoel an bi’j de taofel veur Evelien, wiels Jenneke mit een voetebaankien anzetten komt. Evelien legt heur bienen op et baankien en lachende priest ze: ’Jim passen mar goed op mi’j’.
‘We bin krek an ‘t aovendbroggien, ie kun ok wel wat miteten,’ bödt Jaap an, wiels hi‘j et nommer van zien huusdokter dri‘jt. ‘Zo, da‘s regeld, de dokter komt doukies langes. Lao’we now eerst et eten mar daon maeken, vint Jaap. Onderwiels vertelt Evelien: ‘Ik bin bi’j mien zuster en zwaoger op vesite west, ze wonen in de stad. Et was zo gezellig, en doe is de tied me wat ontscheuten, zodoende is de sni’jjacht me wat over ‘t mat kommen. Op de weerommeweg begon et de hieltied hadder te sni’jen, en ik kon bi’jkaans gien haand veur d’ogen meer zien. Doe bin’k mit de auto van de weg of raekt en in de sloot belaand. Inienen wodde alles duuster om me henne, ik daenk da‘k een posien van de wereld west bin. Vanwegens d‘r iene tegen de rute van mien auto klopte en de deure eupen trok, kwam ik weer bi’j zinnen. Et was de man die mi‘j hier henne brocht het. Hoe lange as ik in die koolde auto zeten heb weet ik niet, mar ik bin tot op et bot verkluumd. Ik hope niet da’k jim tot last bin, ik zal dommiet een taxi bellen om mi’j naor huus te brengen,’ klappertaant ze. Ze kan bi’jkaans gien brood deur et keelsgat kriegen en perbeert een glas waarme melk leeg te drinken. ‘Ik vuul me lange niet in odder, dan bin ‘k weer waarm en dan he’k weer koolde rillings,’ bibbert ze.
‘Ie hoeven gien taxi te bellen heur, ie kun hier gerust een naacht uutvanhuzen. Wat vienen jim d‘r van zeune en dochter van mi‘j?’
‘Ja, Evelien ie moe’n hier blieven!’ zegt Jasper. Jenneke nikt, en zegt: ‘Ie kun wel in Mem heur stoel zitten, dan is ‘t niet zo leeg meer in oons huus.’
‘Mien vrouw leeft niet meer,’ verdudelikt Jaap Jenneke heur praot. ‘Morgen zien we wel es hoe as et d’r bi’j staot mit je auto. Mit dit weer kan d’r toch gien meens deur. Ie slaopen hier vannaacht mar, we hebben hier beneden nog wel een slaopkaemer over,’ oddert Jaap.
‘Dat zol wel mooi wezen, ik moet nog een aorig aende rieden eer da’ k thuus bin, en dat zal now muuilik gaon mit mien zere bien en dit malle weer,’ zocht Evelien.
Jaap nemt heur zo ongemurken es wat beter op, wiels de kiender beslag op heur leggen. Ze vraogen Evelien et hemd van ’t lief. Et is een kreers vrommesien, zo omdebi‘j dattig jaor, schat hi‘j. Aenliks vint hi’j et ok wel gezellig dat ze hier is. Weer vuult hi’j dudelik et gemis van een vrouw in zien huusholing. Ze hebben et brood nog mar amper op, as de belle gaot. In de gang heuren Evelien en de kiender de zwaore stem van dokter, as Jaap him binnen laot.
‘Is dit de pesjent?’ vraogende kikt dokter naor Evelien en geft heur een haand. ‘Ik bin dokter Frieling. Jow hebben nog al wat een kleur donkt me,’ zegt hi’j, wiels hi’j zien oge over de pesjent gaon lat.
‘Jaap hej’ ok een kaemertien waor ik dit jonge vrouwmeenske even onderzuken kan?’
‘Jawel dokter, hier beneden,’ wist Jaap. Mit heur beidend helpen ze Evelien d’r henne.
As Jaap de keaemer weer in komt, vragt Jasper bezorgd: ’t Zal toch niet slim wezen mit heur, Heit?’
‘We moe’n mar even ofwaachten wat dokter zegt ,’ vint Jaap, wiels hi’j de broodtaofel begint of te roemen. As dokter een hottien laeter de kamer weer in komt blikken drie peer ogen him vraogende an. ‘Evelien kan beter mar op bedde blieven, ik bin bange dat ze goed koolde vat het. Ik laot hier een draankien aachter waor as ze om de peer uren wat van innemen moet. Heur bien is wat verknoffeld, dat moet mit rust weer bekommen. Morgen in de loop van de dag kom ik nog weer daele,’ belooft hi‘j. Dan vaalt zien oge op de verlochte kastboom. ‘Hebben jim die kastboom zo mooi optuugd ?’ vragt hi‘j Jasper en Jenneke. Mit eernstige gezichies nikken ze beide van ja. ‘Heit het ok mithulpen!’ zegt Jenneke bliede. ’Et is een meraokels mooie boom,’ priest dokter heur eer hi’j weer vot gaot.
Jaap geft odder: ‘Blieven jim hier in de kaemer, dan kiek ik even bi’j Evelien,’ en rept him naor de slaopkaemer. Evelien ligt mit een hoogrooie kleur op bedde en het de kleren nog an. ‘Ik heb gieniens naachtkleren en een tanebossel bi’j me,’ bibbert ze koorsig.
‘D’r ligt nog wel wat kleraosie van mien vrouw waj’ wel bruken meugen. Ik hael et veur je, dan hoej’ niet op je zere bien te staon,’ lost Jaap et perbleem op.
‘t Ís vusen te gek, ik bin je mar tot last. Eers kan ik mien zuster ok wel bellen, dan kan zi’j me wel naor huus toe brengen,’ protesteert Evelien.
‘Is d’r iene bi’j jow thuus die veur je zorgen kan?’ vragt Jaap. ‘Nee, ik woon alliend,’ komt et d’r zochtende uut.
’Now dan blief ie hier tot aj’ weer beter binnen,’ besluut Jaap. ‘Hier is wat naacht-en ondergoed, dat kuj’ wel bruken en dan geef ie je mar lekker daele,’ bedisselt hi’j. ‘Je draankien breng ik je doukies, daor moej’ om de peer uren wat van innemen, het dokter zegd. Morgen komt hi’j weer om te kieken hoe as et mit je gaot. Dus maegien, ie kún hielendal niet naor huus. Geef mi’j et tillefoonnommer van je zuster mar, dan bel ik heur wel om te zeggen daj’ hier bi’j oons blieven,’ beslist Jaap.
‘Zuuk mar in mien tasse, daor zit een agenda in, et nommer onder de naeme Bredeveld is van mien zus,’ zocht Evelien berustend.
As Jaap een hottien laeter mit heur zuster belt en uutstokt wat d’r gaonde is, belooft ze de volgende dag mit heur man daele te kommen.
Even laeter, as Jaap mit et draankien bi’j de pesjente veur et bedde staot, zicht hi’j dat ze al in slaop raekt is. Veurzichies schuddet hi’j an heur schoolder. ’Evelien wor es wakker…’ Ze slat de ogen op, komt een betien overaende en drinkt heur draankien op. ‘Je zuster wet d’r van, en maek je now mar nargens gien zorgen meer omme,’ stelt Jaap heur gerust.
‘Ik bin zo koold!’ rilt ze.
‘Za’k je een waarme kruke maeken?’ Evelien nikt, ‘ja, aj’ dat doen willen, graeg,’ bibbert ze.
Wiels Jaap drok in de weer is mit de kruke, vragt Jasper: ‘As Evelien morgen weer beter is kan ze mooi een spellegien mit oons doen.’
‘Lao’we et hopen,’ Jaap kikt bedaenkelik.
‘Heit, meugen we even tillevisie kieken?’ ‘Now veuruit, evenpies nog,’ geft Jaap permissie. Aovens, as de kiender op bedde liggen, kikt Jaap nog es bi’j Evelien. Mit een rood heufd ligt ze te woelen in bedde. Ze kon wel ommeraek koorsig wezen. Zorgelik maekt Jaap een washaantien nat en legt dat op heur veurheufd, dan lopt hi’j op zien ti’jen zachies de kaemer uut. Wiels hi’j himzels een kop koffie maekt, maekt Jaap him zorgen. As d’r mar gien nerighied aachter die kooldklumeri’je vot komt. De tillevisie kan him ok niet boeien. De hieltied dwelen zien gedaachten weer naor Evelien. Tegen beddegaonstied stikt Jaap zien heufd weer bi’j heur om et hoekien, en wil heur nog wat van et draankien geven. Zachies schuddet hi’j heur wakker. Evelien kikt verwilderd om heur henne. De kleren plakken an heur lichem vaaste van et koorszwiet. Mit een hoogrooie kleur roast ze wild: ‘Henk…! Henk….!’
‘Rustig mar Evelien, rustig maegien’ perbeert Jaap heur te kalmeren. ‘Evelien, ie bin ja bi’j oons, bi’j mi’j en Jasper en Jenneke.’ Zien hatte wodt wiek, hi’j moet himzels bedimmen omreden hi’j heur zo wel in zien aarms nemen wil.
Staorigan kalmeert Evelien weer wat. ‘Ik heb zo reer droomd’, zegt ze, as ze Jaap weerkent. ‘Hier … neem mar wat van dit draankien, dat zal je goed doen.’ Jaap legt zien aarm om heur schoolder, en laot heur drinken. Votdaolik vaalt ze weeromme in de kussens. Jaap zicht bezorgd hoe glaezig heur ogen staon. Jaap is d’r niet gerust op. Ik kan mar beter bi’j heur waeken veur et geval ze weer zoe’n malle droom krigt, bedaenkt hi‘j. Hi’j kikt eerst nog even bi’j Jasper en Jenneke, gelokkig, die beide slaopen as rozen. Ze zullen al wel dromen van et kastfeest, glimkt hi’j.
Beneden geft Jaap him daele in een de makkelike stoel, die hi’j naost Evelien heur bedde scheuven het, en trekt een deken over him henne. De slaop wil drekst nog niet kommen, hi’j ligt mar wat te soezen. Zien gedaachten dri’jen de hieltied om Evelien. Wie zol die Henk toch wezen waor as ze in heur droom om reup? Zol dat heur vrund wezen? Waoromme vuult hi’j now evenpies een steek van jeloersighied in him opkommen? Hi‘j kent dit maegien nog mar een peer uurties, en toch het ze wat in him wakker maekt wat d’r eerder niet was. Hoe is et meugelik aj‘ iene diej’ allienig nog mar zien hebben, echt praot hebben ze ja nog mar amper, dat die toch wat in je los maekt? Mit die gedaachte wet Jaap niet goed raod. As hi’j de ogen dichte dot, zicht hi’j hieltied heur gezicht zoas ze daor te slaopen ligt, veur him. Heur rooie koorsige wangen mit et lange, blonde haor dat d’r as een kraans omhenne vaalt.
Zien Gerrie is d’r niet meer, en et zol wel goed wezen as d’r weer een ere vrouw in zien leven kwam, niet alliend veur him mar ok veur de kiender. Mar as ze al een vrund het, moet hi’j mar wat ofstaand holen, nemt hi’j him veur. Middernaacht schrikt Jaap wakker as Evelien weer wartael begint uut te slaon. Evenpies kikt hi’j mal om him henne, mar dan het hi’j weer klaor veur de geest wat d’r an de haand is. Evelien ropt weer om Henk , wiels Jaap perbeert heur wat tot rust te brengen. Et lange blonde haor plakt an heur heufd, en ze is zo hiete van de koors dat Jaap d’r van schrikt. Mit een peer stappen is hi’j bi’j de tillefoon en belt de dokter. ‘Ik kom daolik!’ zegt die. Een stokmennig menuten laeter staot dokter schuddekoppende veur et bedde. Zorgelik zegt hi’j: ‘Ik bin bange dat ze een longesteken oplopen het. Ik zal heur een spuitien geven, dan zal ze vannaacht wel wat rustiger deurslaopen, en krieg ie ok wat rust.’
Nao een hottien, as dokter vot is, keert de rust weeromme in huze Visser. Jaap staot nog even op Evelien heur gezichte daele te kieken now ze diepe in slaop is. Hi’j vernemt dat hi’j in de peer uren dat hi’j heur kent, ze him zuver dierber wodden is. Zol dit liefde op et eerste gezichte wezen? vragt hi’j him of. Deur dit gevuul wet hi’j dat een ni’je relaosie niks in de wege staot. Mar d’r blift him toch wat steken. Die Henk zit him niet lekker, lange zit hi’j d’r in gedaachten mit omme te tiezen. ’t Is dan ok al ver nao middernaacht eer hi’j de slaop te pakken krigt.
De ere morgen wodt Jaap wakker mit heufdzeerte. Dat komt d’r van aj’ je bi’j naachte alderhaande moezenissen in je heufd haelen, wet hi’j. Hi’j nemt een peer asperines in de hoop dat et rap ofzakken zal, iene pesjent is meer as genoeg, vint hi’j.
Jasper en Jenneke meugen as zi’j heur anklieded hebben, even bi’j Evelien om ‘t hoekien kieken . As ze zien dat ze nog slaopt gaon ze mit heur twiebeidend weer naor de huuskaemer. ‘Heitie.., zol Evelien gauw weer beter wodden en blift ze dan bi’j oons?’ vragt Jenneke mit een bedrokt stemmegien.
‘Och mien maegien, dat wet heit niet. We moe’n eerst mar ofwaachten wanneer ze weer beter is. Et onderwarp van gesprek slaopt deur tot veer in de middag. As dokter weer langes komt, daenkt hi’j dat et argste wel wat over is. ‘Mar ze mag beslist niet uut bedde,’ waorschouwt hi’j. Jaap perbeert et Evelien zo vule meugelik naor de zin te maeken. As hi’j heur et draankien weer geven het , geft hi’j heur, zo mar pardoes een kussien op heur veurheufd. Evelien glimlacht even naor him en vaalt weer in slaop.
Jasper en Jenneke doen tegere een spellegien. Wiels Jaap de krante lest gaot de belle over. Op de stoepe staon een man en vrouw, votdaolik begript hi’j dat et Evelien heur femilie wezen moet.
’Jow bin Visser? Ik bin Evelien heur zuster Gea, en dit is mien man Bram,’ stokt et vrommes uut. ‘Meugen wi’j even bi’j Evelien kieken, en hoe gaot et now mit heur?’
‘Ja wissezekers, kom d’r eerst mar in,’ onderbrekt Jaap heur spraokwaeterval. Gea en Bram heuren van Jaap hoe as et Evelien vergaon is, en dat ze beslist nog niet uut bedde mag van de dokter. ‘Kuj’ die drokte allemaole wel an?’ vragt Gea him. ‘O, jawel heur,’ is Jaap zien rappe bescheid. Hi’j moet d’r niet an daenken dat Evelien mit heur zuster mitgaon zal. As et bezuuk een hottien bi’j Evelien west is, kommen ze mit bezorgde gezichten weer in de keuken. ’Et liekt oons nog niet zo goed toe, ze zal zeker nog wel een stokmennig daegen op bedde bieven moeten,’ mienen ze. ‘De auto daor redde ik wel mit, ik zorg d’r veur hi’j bi’j jow op et hiem komt te staon,’ melt Bram nog as ze mit heur beidend de oftocht blaozen.
Deur de vesite van heur zuster en zwaoger is Evelien klaor wakker wodden. Soezende ligt ze te luusteren naor de geluden in huus. Ze vuult heur nog slim mu en zwiemelig, dat zal wel van ’t hoesten kommen, mient ze. Toch hiel aorig van Jaap, dat hi’j heur as wildvremd vrommes zo mar in huus nemt, miemert ze. Butendat maekt hi’j him een boel zorgen om heur het ze wel verneumen. Zo bezorgd as hi’j heur et draankien geft en heur kussens opschuddet, et geft heur een waarm gevuul van binnen. Een gevuul dat ze zo mist, now Henk d’r niet meer is. Ze kan d’r niks an doen, mar ze mag Jaap graeg lieden. Et is de eerste keer sund tieden dat een man heur weer wat meer dot as deurgaons. Jasper en Jenneke bin ok lieve kiender. Now, now Evelien, zo kan et wel weer, ropt ze heurzels tot de odder, ie moe’n je mar gien dingen in je heufd haelen die d’r hielendal niet binnen. Jaap het zien vrouw verleuren en het zorgen genoeg om twie kiender groot te brengen, da’s een zwaore zille om te trekken. Ze schrikt op uut heur miemederi’je deur et piepen van de slaopkaemerdeure. Zachies kiert hi’j eupen en dan staon Jasper en Jenneke bi’j heur veur et bedde.
‘Bi’j’ al weer beter?’vragt Jenneke mit een klein stemmegien.
‘Doe niet zo dom!’ zegt Jasper stoer. ‘Ie weten wel wat dokter zegd het, Evelien mag nog niet van bedde.’
Glimkende helpt Evelien heur kleine vrundinne. ‘Lichtkaans mag ik mit een peer daegen wel weer es evenpies in de kaemer kieken.’
‘Doej’ dan een spellegien mit oons?’ vraogende blikken de brune kiekers van Jenneke heur an.
‘Wie wet mag et wel, ik zal et an dokter vraogen as hi’j weer komt,’ belooft Evelien.
‘Oons mem dee ok altied spellegies mit oons, mar now is ze d’r niet meer. Mem is now een klein steerntien an de hoge locht,’ zegt Jenneke mit een eernstig snutien.
‘Now is et vaeke stille in huus, oons mem kon altied zo mooi zingen’, zegt Jasper. Evelien heurt et stille verdriet in zien stem. Inienen bedaenkt Jenneke: ‘Evelien, ie kun ja wel bi’j oons wonen blieven, dan hebben wi’j weer een mem.’
Eer Evelien bescheid geven kan komt Jaap binnen. ‘Zo, ie hebben ziekebezuuk zie ik. Dokter Jaap vint dat et bezuukuurtien now lange genoeg duurd het,’ lacht hi’j. ‘Dus jongvolkien, zwaai mar dag.’ Mit zaachte haand diregeert hi’j de jeugd de slaopkaemer uut.
Evelien gaot goed veuruut, nao een stokmennig daegen is ze al weer in de bienen. Veurzichtig lopt ze deur huus, en dot ze spellegies mit Jasper en Jenneke. De hiele dag braant de kastboom, gezellig is dat. Aovens, as de kiender op bedde liggen hebben Jaap en Evelien hiele eernstige gesprekken en kommen ze mekeer aorig naoder. Onderhaand is Jaap d’r ok aachter kommen dat die Henk uut Evelien heur koorsdromen, heur vrund was die veroongelokt is, en dat ze et d’r vaeke nog muuilik mit het. Jaap het Evelien bekend dat hi’j waarme gevulens veur heur het. Veurzichtig wist hi’j heur d’r op dat ze perberen moet et verleden rusten te laoten.
‘Ie hoeven Henk niet te vergeten, krekkengeliek as ik Gerrie niet vergeten bin. Et is een pat van oons leven west, dat hoeven we niet uut te poetsen. Mar we moe’n wel veerder, en mit de doden kuwwe niet leven. Een ni’je relaosie kuj’ wel ofwiezen, mar ie kriegen Henk d’r niet mit weeromme,’ perbeert hi’j heur te overtugen. Ondaanks Jaap zien woorden blift Evelien heur schuldig vulen as een aander et plak van Henk innemen zol. De waarme gevulens die ze het veur Jaap, en die ze niet ontkennen kan, drokt ze veer vot.
De iene dag nao de ere gaot veurbi’j en de onzekerhied vret an Jaap. Evelien het him de hieltied nog gien uutsluutsel geven. Ze zit mit heurzels in de knoei, ze kan et schuldgevuul mar niet van heur ofzetten. Kot veur de kastdaegen hakt ze de kneupe deur. ‘Ik gao mien boeltien pakken en weer naor mien eigen huus,’ besluut ze. Et ofscheid vaalt iederiene zwaor. Bovendat gaot et Evelien slim an et hatte veur de kiender, as ze de bedrokte gezichies zicht. Mar ze mient dat ze niet eers kan. Mit traonen in de ogen bedaankt ze Jaap nog es uutgebreid veur alle goeie zorgen, en belooft him kontakt te holen.
As Evelien vot is goelen Jasper en Jenneke hiete traonen van verdriet, wiels Jaap et bi’jkaans ok niet dreuge holen kan. Hi’j perbeert de kiender te troosten; ‘kom nao et broodeten gaot Heit jim een verhael veurlezen’, belooft hi’j.
Aovens lest Jaap een verhael over een joongien dat zien mem kwiet is en alles ofzuukt om heur te vienen. Gelokkig lopt et verhael goed of, mar de stemming blift bedrokt in huze Visser. As de kiender op bedde liggen, zuukt Jaap zien heil veur de tillevisie. Et is zo verhipte stille, leeg, en ongezellig in huus now Evelien vot is. Hi’j mist heur meer as dat hi’j docht hadde. Wat zol et mooi wezen as ze tegere weer een toekomst opbouwen konnen, ok veur de kiender die zo wies mit heur weren, daenkt hi’j. Mar nee, et zit d’r niet in, Evelien het heur keuze maekt. Zo zit hi’j wat te prakkeseren veur de tillevisie, zonder eins te zien wat d’r op is. Mit zien gedaachten is hi’j zo wied vot, dat hi’j de buterdeure niet eupen en dichtegaon heurt.
Et is al veer nao twaelven as Jaap naor bedde gaot. Zoas hi’j wend is kikt hi’j eerst nog even bi’j de kiender. Jenneke slapt mit heur doeme in de mond. Hi’j stopt de dekens nog even goed in, drokt een kussien op heur veurheufd, dan trekt hi’j de deure aachter him dichte. As hi’j op Jasper zien kaemertien komt, schrikt hi’j. Et bedde is leeg, nargens gien Jasper te bekennen. Jaap zuukt et hiele huus deur, mar beneden is et joongien ok niet. Dan ontdekt hi’j dat Jasper zien leerzens niet meer op de matte staon bi’j de deure, en zien jasse is ok vot. Ongerust rokt hi’j de buterdeure eupen en raost: ‘Jasper!… Jasper!! waor bi’j’!’
D’r komt gien antwoord, et blift doodstille. Wat veur kaante Jasper uutlopen is kan Jaap niet geweer wodden, vanwegens de sni’j die de hieltied nog daeledwarrelt. Jaap zien gedaachten goezen him deur ’t heufd, en de keel knipt him dichte van angst. Wat moet ik toch doen? Ik kan him niet zuken gaon omreden ik Jenneke niet alliend thuuslaoten kan. Et koolde zwiet brekt him van alle kaanten uut. Wat kan d’r allemaole wel niet gebeuren mit zoe’n joongien, allienig onderwegens bi’j naachte. Koorsachtig daenkt hi’j nao. In paniek gript Jaap de tillefoon en belt Evelien.
Evelien ligt al tieden in bedde. Ze ruult van de iene ziede op de ere en kan de slaop mar niet vatten. De hiele aovend het ze gien goed gevuul over heur besluut om niet mit Jaap in zee te gaon. In huus het ze mar wat ommedangeld en kon gien rust vienen. Doe ze veur Henk zien petret ston was et krek as nikte hi’j heur toe, en kwammen Jaap zien woorden heur weer in de zin. ‘Mit de doden kuj’ niet leven.’ Ze wet veur heurzels ok wel dat et waor is, en dat et gien verraod is an Henk om een ni’je relaosie an te gaon. Henk was wies mit heur en zol heur ni’j gelok nooit misgunnen, wet ze diepe in heur hatte. Ik zal mien toekomst ok weer opbouwen moeten, krekkengeliek as Jaap. Ze moet heurzels eerlik toegeven dat ze him meraokelse graeg lieden mag, ja meer as dat. Ze wol dat gevuul niet toelaoten, en het et votdrokt in et diepste kaemertien van heur hatte. As ze zo wied is mit heur gedaachten, gaot de tillefoon. ‘Evelien wat moet ik doen! Jasper is votlopen, ik kan him nargens vienen!’ heurt ze Jaap zien ongeruste stemme as ze opnemt.
‘Ik kom d’r votdaolik an.’ Rap schöt ze in de kleren, grist in de gauwighied heur tasse mit en start de auto. Wat zol et joongien toch allemaole in zien heufd haeld hebben om zomar vot te lopen mit dit winterweer, en dan ok nog bi’j aovend zo laete, daenkt ze ongerust. ‘Evelien, hool je heufd d’r bi’j, riede veurzichies en maek gien brokken,’ sprekt ze heurzels toe. Et sni’jt nog de hieltied en zodoende kan ze niks opschieten. Nao een poze, veur Evelien heur gevuul bin et uren, komt ze al aorig in de buurt van Jaap zien omkrieten. In et dörp zicht ze mit een schim dat ze al bi’j et bushokkien daele ridt. Mar wat is dat? Beweegt daor wat in et hokkien? Zit daor iene op et baankien? Kalmpiesan ridt Evelien heur auto aachteruut en stopt bi’j et bushokkien. Ze stapt uut en lopt op et kleine hopien meenske toe dat op et baankien zit. ‘Jasper, bin ie dat? Wat doej’ hier toch middernaacht mit die koolde, in de sni’j?’ Bliede dat ze him vunnen het nemt ze et mannegien, dat over zien hiele lichem rilt van de koolde, in heur aarms en zet him in de auto. Een klied dat nog op de aachterbaanke ligt, wikkelt ze om him henne. ‘Zo, now gaon we rap naor Heit en Jenneke, ze bin doodsongerust. Waoromme bi’j’ toch votlopen joongien,’ vragt ze zaachte.
‘Ik wol jow zuken,’ bibbert Jasper zachies. Evelien heur hatte stroomt over van medelieden, en veur heurzels is ze d’r wisse van dat ze een goed besluut neumen het.
Deur alle raemen straolt et locht naor buten, zicht Evelien as ze de dam indri’jt. De veurdeure gaot eupen en een hanewringende, en raodeloze Jaap staot op de stoepe. Hi’j ropt: ‘Evelien, Jasper is votlopen, en ik weet niet waor ik him zuken moet!’ Een snok ontglipt him as Evelien heur aarms om him henne slat. ‘Kiek es wie d’r aachter in mien auto zit,’ glimkt ze.
‘Jasper!! Waor hej’ him vunnen?’ Veraldereerd tilt Jaap zien verleuren zeune uut de auto en draeft mit him naor binen. Wiels Evelien een waarme kruke maekt veur Jasper, legt Jaap him zorgzem in de baank mit een deken over him henne. As de gemoederen wat tot rust kommen binnen, en Jasper weer wat opwaarmd is, gooit Jaap de vraoge d’r uut die him al een poze op zien tonge braant: ‘Jasper, waoromme bi’j’ toch votlopen joongien?’
‘Ik wol Evelien zuken.’ Mar et was zo slim koold en ik kon et pad niet vienen vanwegens de sni’j. Bi’j de grote karke heurde ik zingen van Stille naacht, Heilige naacht, mar daor dust ik niet naor binnen te gaon. Doe kwam ik bi’j et bushokkien. Ik was zo mu en gong op et baankien zitten te waachten tot de bus kommen zol. Mar et duurde mar, en et duurde mar en de bus kwam mar niet. Mistroostig kikt Jasper naor Evelien en zegt: ‘Ik wol je vraogen aj’ weer bi’j oons kommen willen te wonen. Et is zo stille now ie votgaon binnen, en Jenneke en ik, en Heit bin zo verdrietig’, klaegt hi’j.
Andaon knuffelt Jaap zien zeune en zegt: ‘Och mien joongien, dat kan toch niet. Evelien is weer beter en woont now weer in heur eigen huus.’ Over et heufd van Jasper vangt Jaap een straolende blik op van Evelien. Glimkende zegt ze: ‘Ik daenke da’k hier mar wonen blieve as jim et goed vienen.’
‘Jaap kan zien oren niet geleuven, rap schöt hi’j overaende en nemt Evelien in zien aarms.
‘Och mien maegien, wat maek ie me bliede, en ok de kiender,’ lacht Jaap. Evelien heur antwoord smoort hi’j deur zien lippen op heur mond te drokken, en even bin ze beide alles om heur henne vergeten. Ze kommen weer wat bi’j de warken as Jasper vanof de baank ropt: ‘Hoera, wat fijn, now kriegen we een gelokkig kastfeest.’
In alle konsternaosie het gieniene verneumen dat Jenneke in heur naachtponnegien in de kaemer staot. ‘Blief ie bi’j oons Evelien en wor ie dan oonze memmie?’ juicht ze bliede. ‘Ja heur,’ zegt Evelien, en wiels d’r een traon van ontroering over heur wange rolt, knuffelt ze de beide kiender. Ze vuult van binnen de waarmte van et gelok wat heur mittenneer te waachten staot, en is d’r wisse van dat ze een goed besluut neumen het.
‘Ik maek oons allemaole een beker waarme sukelaomelk en dan gaon jim naor bedde. Et is vusen te laete veur zokke kleinjongen as jim,’ lacht Jaap. Een hottien laeter brengen Jaap en Evelien tegere de kiender op bedde. Et is een hiele wonderbaorlike naacht, mar allemaole kun ze heur gelok niet op. Eer Jasper in slaop vaalt vragt hi’j nog: ‘Heit, blift Evelien now veur altied bi’j oons wonen? ‘ Jaap nikt, hi’j wodt d’r wiek van om zien hatte, now hi’j mit de neuze op et feit drokt wodt hoe slim de kiender een mem mist hebben. Onderhaand is de naacht al half verstreken as Jaap en Evelien tegere nog in de baank zitten, ze hebben nog zovule te bepraoten. Jaap hoolt zien aarms stief om heur henne, wiels zi’j him uutstokt waorom ze besleuten het om mit him en de kiender een ni’j leven op te bouwen.
‘Ik kan mien gelok niet op, et is krek as droom ik’, zegt Jaap, wiels hi’j heur beiden een glas wien inschinkt. Dan nemt hi’j Evelien in zien aarms, en mit zien gezichte in heur blonde haoren fluustert hi’j andaon: ‘Evelien, dit wodt een kastfeest mit een goolden raantien.’
