Literetuur

Een winter die oons heugt

Vandaege schrieven we vier jannewaori van et ni’je jaor. Jannewaori is een wintermaond neffens de kelender, mar et liekt d’r now hielendal niet op. Morgens is et lange duuster en blieven bi’j pattie luden de gedienen dichte tot an koffietied. Now ja, geef die meensken es ongeliek. Aj’ niet hoeven te warken dan verzit ie niks mit zok weer. De stormwiend het vannaacht aorig tekeergaon en vandaege teisteren regen- en haegelbujjen oons laantien. Echt gien weer om d’r op uut te gaon. Zodoende klim ik aachter mien laptop en perbeer om weer es wat zinnigs op pepier te zetten. Lichtkaans krieg ik mit zok mal weer wel weer inspiraosie.

De laeste jaoren hewwe bi’jkaans gien winterweer meer had, op wat iezel en een sni’jbujje nao. Daor is et dan ok wel mit zegd. In mien onthoold weet ik nog dawwe in de kastvekaansie altied al op ’e scheuvels stonnen. Veur oons huus was de vaort en daor leerde ik et scheuvelen aachter een stoel. Ik hadde op mien jaordag ni’je hoolten scheuvels, hoolties nuumden we die, kregen. Veur op de punten zat een keuperen koegeltien, dat zal wel veur de mooiighied west wezen. Dat keuperen puntien dee nargens dienst veur en ik weet nog dat Heit et d’r votdaolik mit de iezerzaege ofzaegd het. As ik vallen zol, en die kaans was hiel groot aj’ et scheuvelen nog leren moeten, was et niet zonder geveer da’k me an dat iezeren gevallegien bezeren zol. Wat hewwe in mien jonge jaoren wat ofscheuveld. Vanof huus naor Donkerbroek en dan weer naor de iesbaene bi’j de Nanningesluus. We gongen ok op scheuvels naor schoele en zundags naor de karke. Mar awwe uut de karke weg thuuskwammen mochten we op zundag niet meer scheuvelen. Zo was dat ok mit fietsen. Gelokkig is dat now wel veraanderd.

Doe ik trouwd was en we in Appelsche woonden scheuvelden oonze kiender ok es op een zundagmiddag veur huus op ’e vaort. Doe kwammen mien oolden op vesite en ze stapten uut de auto. Bi’j de weg bleven ze staon te kieken naor de scheuvelderi’je van heur kleinkiender. Ik heur et mien mem nog zeggen: ‘Albert, moej’ es kieken die kiender scheuvelen op zundag.’ As bescheid zee ik: ‘Ja Mem, wat veur verschil maekt et now, aj’ scheuvelen of kuieren op zundag?’ Ik heb ze d’r laeter ok nooit meer over heurd, wat dat anbelangt bin mien oolden deur de jaoren wel aorig mitgaon mit de tied.

Op diezelde vaort in Appelsche heb ik as kiend in de kastvekaansies ok vaeke op de iezers staon. Dan was ik bi’j Pake en Beppe te uutvanhuzen. Zi’j hadden daor een winkel in  mannefakturen en zok-zo-wat. Dan wodde d’r deur de grote buurjongen een hiele lange baene schoneveegd waor we oons op uutleven konnen. Mar dat is d’r de laeste tieden niet meer bi’j. Awwe scheuvelen willen moewwe naor de keunstiesbaene. Dat is wel een aorige oplossing, mar lang niet iederiene is in de gelegenhied om daor gebruuk van te maeken.

Ik zol et wel aorig vienen dat a’k morgenvroeg wakker wor de wereld dan bedekt is mit een laogien sni’j. Niet te vule netuurlik, dan hewwe d’r ok weer last van. Mar een klein laogien, dan liekt alles vule vroliker en wo’n de meensken d’r ok bliede van.

Daoromme vieter ik mezels an om positief te daenken en de moed nog niet te verliezen. We bin nog mar begin jannewaori, en feberwaori komt ok nog, dus wie wet wawwe nog tegoed hebben. Ik kieke ’t aovend in de steerns, lichtkaans beloven die  wel een winter die oons nog lange heugen zal.

Sjoukje Oosterloo

Gratis en veur niks!

Wiels ik genoeglik mien middagmaol naor binnen zit te warken heur ik de brievebusse klepperen. Et zal wel weer reklame wezen daenk ik bi’j mezels, dat wodt een stokmennig keren in de weke mit grote pakken deur de brievebusse drokt. Die pakken bin zo dikke dat ze mar krek deur de busse passen. En as et now es wat biezunders is, mar nee heur, alle weken wodt d’r weer etzelde goed anrikkemedeerd wa’k  hielendal niet neudig bin. Bi’jglieks baankstellen, bedden en schoenen. Die winkels daenken zeker da’k iedere weke mar weer een ni’j baankstel of een bedde anschaffen gao. Now, mooi niet dus!

De middag is al halverwege as et me weer in de zin komt da’k de brievebusse heurd hebbe, zodoende kiek ik es even in de gang wat as d’r op ’e deurematte ligt. Et bliekt gien reklame te wezen, mar de postbode het zien ronde al daon zie ik. Een klein kevot en een hiele groteniene liggen daor mit heur beidend geduldig op mi’j te waachten. Ni’jsgierig pak ik et boeltien op en kiek es wie d’r an mi’j docht het. Et kleine kevot bliekt van mien ziekefoons te kommen. Wat kan dat now toch wezen, vraog ik me of. De drie maonden veur de ofrekinge die ik ieder vorrels jaor toestuurd kriege bin nog niet verstreken. Rap rits ik et kevot eupen en mien oge schöt over de tekst henne naor et bedrag dat hielendal onderan staot. Et bliekt da’k over et oflopen jaor nog ien euro en veertien centen betaelen moet veur mien eigen bi’jdrege. Sjongejonge, wat een alderheiseliksten groot bedrag, daenk ik schamper. De postzegel gelt nog meer as wa’k betaelen moete. Zoks hadden ze toch ok mit de eerstvogende rekinge verrekenen kund. Zo is et lak nog duurder as de brief, foeter ik.

Dan maek ik et onwieseliken grote kevot eupen en zie dat et van mien pensioenverieninge komt. Ze laoten me weten dat et d’r slecht veur staot wat de centeraosie anbelangt, mar da’k dit jaor nog wel etzelde bedrag uutbetaeld kriege as eerder. Hoe et toekem jaor komt weten ze nog niet, ik zol dan best wel es minder pensioen beuren kunnen, mar as de tieden mitvalen kan et ok wel mitvalen. Now wat een groot ni’js, hen! En dat in zoe’n levensgroot kevot! Ni’js waor as ik gien cent wiezer van worre. Et geld dat ze spendeerd hebben an die grote kevotten en bovendat ok nog an die dure postzegels veur et versturen van die nikszeggende tiedinge an heur pensioenklaanten, hadden ze beter in de pensioenpot doen kund donkt me. Mar ja, ik bin mar een klein raedertien in et grote gehiel, en heb niks in te brengen. Et gaot al krekkengeliek as mit oons speergeld, alles wodt minder. De renten gaon omlege en de baanken mienen, as de rente onder nul komt, dat ze oons dommiet betaelen laoten moeten omreden oons geld bi’j heur stald wodt. Ze vergeten dat ze oons speergeld al jaoren bruukt hebben om mit te beleggen en d’r smakken weenst mit maekt hebben. Om mien geld dan mar van de baank te haelen en et thuus in een oolde sokke te beweren zie ik nog niet zo zitten, da’s ok niet zonder geveer. De baank wil me wel tegemoet kommen deur een kluus an me te verhuren. Ja, daor trap ik mooi niet in! Dan moe’k ok nog hure betaelen om mien geld op te bargen. Mar ik heb een biesterbaorlik idee en daor gao ik bi’jkotten mit naor de baankdirrekteur. Mien anbod is da’k alle daegen wel in et baankgebouw ommestappen wil om zo op mien eigen centen te passen die daor bi’j heur op ’e rekinge staon. Daor hoef ik dan gien rente veur, dat doe ik hielendal gratis en veur niks!

Sjoukje Oosterloo

De liefde

‘Wat de liefde allemaole wel niet tewege brengen kan daor stao ik somstieden versteld van,’ zegt Katrien.

Now Katrien over dit onderwarp begint vraog ik me stiekemweg of: zol Katrien seins een vrund hebben? Mar ze is al tig keer beppe, et zal toch niet?’

Ni’jsgierig vraog ik: ‘Mar wat is d’r gebeurd mit jow en de liefde waor as ie zo veraldereerd over binnen?’

‘Mit mi’j is d’r niks an ’t haantien, mar moej’ es heuren,’ Katrien verschikt wat op heur stoel en gaot d’r es even goed veur zitten. ‘Van mien vier dochters bin d’r twieje al sund jaoren scheiden. Beidend roepen ze al wiethoelaank dat ze gien ni’je relaosie meer willen, en et woord ’trouwen’ hebben ze uut heur woordeboek schrapt. Ze vienen et wel goed dat ze eigen baos binnen en vri’j in heur doen en laoten. En ik moet je eerlik zeggen, ze kun heur ok hiel goed redden mit alderhaande klussies. Mit de varvekwaste, de boormesiene en de kitspuite bin ze kreklieke handig as een kerel.

An iene van de beide vreug ik een keertien as ze gien nocht meer hadde an een vrund. ‘Nee heur,’ was heur bescheid, ‘ik redde me best en butendat heb ik Simba mien katte. Da’s gezellig en ze is hiel lief en slim anhaelderig en sprekt me nooit tegen. Niks gien gekilster meer en nooit gien zwietsokken op ’e taofel en dat iewige gezemel over voetballen.’ Waacht mar maegien, awwe een tal jaoren wieder binnen, lichtkaans praot ie dan wel hiel eers, was mien gedaachte.

Daor mos ik an weeromme daenken, now een ere dochter van mi’j et aorig op ’e heupen kregen het vanwegens de liefde. Ze reup ok altied dat ze gien verlet meer hadde van een man, ze hadde vrunden genoeg waor ze mit op- en uutgaon kon, miende ze. Tot ze een keertien bi’j me in de baank zat en bekende dat ze een ni’je relaosie hadde. Et leek d’r aorig op, zee ze, en lachte: ‘Ik wil him niet meer kwiet, Mem.’ Daor heurde ik mal van op, dit was hiel eer praot as da’k van heur wend was. Zoks kan de liefde dan toch tewege brengen. De relaosie het een stokmennig jaoren duurd en kotleden bin ze in et huweliksbotien stapt. Ze weren wies mit mekeer dat kon ik wel an ze vernemen, en mien ni’je schoonzeune moch ik ok wel lieden. Votdaolik de eerste keer maekte hi’j al een goeie indrok vanwegens de meniere  hoe as hi’j me begroette. Doe hi’j binnenkwam gaf hi’j me de haand en zee mevrouw tegen mi’j. Aovens, doe ze weer votgongen, kreeg ik een haand én een dikke smok, en zee hi’j ‘dag Mem.’ Now, van die tied of kan hi’j wel een pottien bi’j me breken,’ gnist Katrien.

‘Mar wat brengt de liefde in jow leven nog tewege waor as ie zo versteld van staon?’ wil ik graeg weten.

‘Aldereerst et feit dat ze trouwd binnen,’ zegt Katrien, ‘mar daor komt nog bi’j dat ze verhuzen gaon naor et laand van Flipje waor de sjem maekt wodt. Dat is dus wiethoeveer van de Stellingwarven, en hoe kom ik daor?’ Raodeloos zicht Katrien me an.

‘Ie kun ja autorieden, dan ried’ ie daor toch gewoon naor toe. Ie zetten de tomtom an en hi’j wist je de weg, dan bi’j’ d’r zomar,’ raode ik heur.

‘Ja, ie hebben makkelik praoten, ie rieden stad en laand of, mar ikke niet! Ik kom nooit buten de Stellingwarven en daor naor et zuden is et vule drokker, daor waog ik mien leven niet an, ik wil mien kleinkiender nog wel graeg grootwodden zien,’ gnist ze. ‘Mien eerste ingeving was om mar naor Eelde te rieden en daor op et vliegtuug te stappen naor Eindhoven, dan zol mien dochter me daor wel weghaelen kunnen. Mar dat leek me bi’j naoder inzien te omslachtig. Dat now he’k wat eers bedocht, ik gao bi’jkotten mit de trein naor mien dochter. Ik heb me twie dagkaorten kocht, iene veur de hennereize en iene veur weeromme. Dan kan ik wel een stokmennig daegen blieven te uutvanhuzen. Dit onderneem ik dus allemaole uut liefde veur mien kiender, begriep ie wel?’

Lachende kikt ze me an en gaot wieder. ‘Mar now komt et slimste. Alle naachten lig ik wakker en prakkeseer me et aepezoer hoe as ik mit die trein reizen moet. Dat kriej’ d’r van aj’ altied autorieden, dan weej’ niet meer hoej’ mit de trein argens kommen moeten. Vandaege-de-dag moej’ een kaortien hebben om in- en uut te sjekken, en dat meuj’ beslist niet vergeten. Ie moe’n in de goeie ‘klasse’ zitten mit die dagkaorte. Butendat weet ik niet waor as ik overstappen moet en in welke trein ik dan veerder moet,’ klaegt Katrien. Ik ligge d’r al naachten wakker van, en bin dan de hieltied onderwegens mit de bus en de trein. Oflopen naacht ha’k om drie ure nog gien wink in de ogen had, en was ik in gedaachten nog mar amper in Amersfoort ankommen. Dat scheut dus ok gien bliksem op. Veur de zovuulste keer bin’k mar weer es van bedde gaon, heb es naor buten keken, waor as op dat onmeugelike ure  ok gien starveling te bekennen vul. Inienen mos ik doe an mien heit daenken. As hi’j naachs niet slaopen kon slokte hi’j een slaoppillegien deur mit een slok jenever. D’r is him nog nooit wat van overkommen, ondaanks mien waorschouwings. Ik heb nog in twiefel staon om een slaoppille te nemen, mar omreden de naacht al halverwege was, bi’j’ dan morgens nog slim duf, dus dat he’k mar niet daon.’ Eernstig kikt Katrien me an en zegt: ‘Now ziej’ mar es wat de liefde allemaole tewege brengen kan. En dan heb ik et alliend nog mar over mien naotoom en gieniens over mezels.’

Sjoukje Oosterloo