Aktiviteiten
aktiviteiten
10 april: speciaole uutzending van ’In Twielochten’
Op dit monement in Oosterwoolde staot et gedicht ‘Zol Nederlaand nog weten?’ (Foto: Sietske Bloemhoff)
Kommende vri’jdag 10 april op Odrie (van 18.00 – 19.00 ure) en deensdag 14 april op Centraol (van 20.00 tot 21.00 ure) zorgt et Stellingwarver radiopergramme ‘In Twielochten’ veur een biezundere uutzending. Et hiele pergramme staot in et teken van de bevri’jding van Oost- en West-Stellingwarf op 12 en 13 april, douk 75 jaor leden. In et pergramme bin biezundere verhaelen te heuren, zo vertelt Klaasje Heeroma bi’jglieks over et verhael van heur heit. Dat dot ze an de haand van een briefwisseling die hi’j nao de oorlog hadde mit de Duutse meensken bi’j wie hi’j een tiedlang onderdeuken was. Deurdat Klaasje die brieven veul laeter vunnen en lezen het, kan ze now zien verhael vertellen.
‘Ni’je bessems vegen schone’
Henk Bloemhoff vertelt in disse oflevering over de Stellingwarver schriever Hendrik Johannes Bergveld, die ok verzetsman was in de Twiede Wereldoorlog. Ommedaenken het hi’j o.e. veur et gedicht ‘Ni’je bessems vegen schone’. Bergveld schreef dat as ni’je heufdredakteur veur de eerste ‘Nieuwe Ooststellingwerver’, omreden de veurige heufdredakteur tiedens de oorlog bepaold niet zuver haandeld hadde. Zeuven jaor nao de oorlog schreef Bergveld ‘Zol Nederlaand nog weten?’, en dat gedicht wodt veurlezen deur pergrammemaeker Kjest Herder.
‘Die Moorsoldaten’
In et pergramme is ok zorgd veur een speciaole meziekkeuze; daorveur zorgde Sietske Bloemhoff. Zo zal bi’jglieks et indrokwekkende ‘Die Moorsoldaten’ te heuren wezen, in dit geval uutvoerd deur Hannes Wader. In et kaamp Börgermoor in Emsland, dichtebi’j de greens mit Grunningen, wodden indertied politieke tegenstaanders van het naziregime, Jehova’s getugen en homoseksuelen gevangen holen. Mit een schoppe mossen ze in et vene (Duuts: Moor) kenalen greven en de grond ontginnen. Om de lange daegen wat beter deur te kommen wodden lieties zongen die nogal es deur de meensken zels maekt wodden. Zo is ok et lied ‘Die Moorsoldaten’ ontstaon, waorvan de kaampleiding et zingen d’r van, vanwegens de inhoold, al rap verbeud, mar dat laeter wereldberoemd wodden zol.
‘In Twielochten’: achttien vri’jwilligers
An de et pergramme ‘In Twielochten’ warken mit mekeer onderhaand achttien vri’jwilligers mit, zodat veur een grote ofwisseling zorgd wodden kan. D’r wodt de hieltied meer naor luusterd, zo bliekt wel uut et tal, veural positieve, reakties. Vaaste luusterder Carol Klok uut Vorden geft an: ‘Et pergramme is goed struktureerd en varieerd en dat moet ok zo blieven zodat van jong tot oold d’r wat an het.’
Zels stiender bakken: een zowat vergeten ambacht
Ok al is et hielemaole nog niet zo lange leden, toch weten veul meensken niet meer dat in oonze omkrieten vroeger stiender bakt wodden. Donderdagaovend vertelde Paul Gols van Zorgvlied daorover bi’j de Stellingwarver Schrieversronte. Roem honderd jaor leden gebeurde dat bakken nog in oonze omkrieten, zoas o.e. bi’j Noordwoolde. Zoe’n twiehonderd jaor leden raekte dit oolde ambacht in zwang deur de Maotschoppi’j van Weldaodighied veur et bouwen laoten van o.e. de kloniehuzen. De Maotschoppi’je gaf an de aannemers die de eerste koloniehuisjes bouwden opdracht de bakstienen bi’j heur te kopen. Zokke stiender wodden bakt van liem dat hier bi’jomme veul veurkomt. Zoe’n veld- of stienovend, die daor veur neudig was, beston uut stienen waor ruumte tussen zat veur turf dat as braandstof diende. De buterkaant wodde dichtesmeerd mit liem en onder- en bovenin zatten gatten om de turf bi’j te vullen en om et vuur te regelen.
In de buurt van de Vledder Aa moet een ‘reizende’ bakstienovend staon hebben. Ieder keer as de grondstof en de braandstof op was, wodde de ovend verplaetst naor een plak waor wel weer liem en turf te vienen was.
Mit et gebruuk maeken van oolde kennis en veerdigheden bouwde de ‘Stichting Historische Steenbakkerij Zorgvlied’ veurige zommer nog zoe’n veldovend op een stok laand in Zorgvlied om daor op de oolde wieze stiender te bakken. Paul Gols was iene van de initiatiefnemers van disse biezundere aktiviteit in Zorgvlied. Van de aktiviteit is een dokementaire maekt die eerdaegs klaor is en dan ok vertoond wodden zal.
Foto’s: Lenus v.d. Broek. Op ‘e kleine foto bin een peer turven en stienen te zien. De rechterstien is een ‘misbaksel’; bi’j et bakken d’r van was de temperetuur te hoge.
Aovend over stienovends
Op donderdagaovend 27 feberwaori komt Paul Gols uut Zorgvlied naor de Stellingwarver Schrieversronte om daor te vertellen over et bakken van stiender in zonuumde veld- of stienovends. Tot roem honderd jaor leden gebeurde dat nog in oonze omkrieten, zoas o.e. in Dolderzum en Waoteren.
Vanwegens et twiehonderdjaorig bestaon van de Maotschoppi’j van Weldaodighied en mit et gebruuk maeken van oolde kennis en veerdigheden, bouwde de ‘Stichting Historische Steenbakkerij Zorgvlied’ veurige zommer nog zoe’n veldovend op een stok laand in Zorgvlied en om daor op de oolde wieze stiender te bakken. Paul Gols en Hans Salverda, beide mitwarkers an et boek ‘Wateren, een oase van Weldaad’ dat veur de sutelaktie van dit jaor verschienen zal, weren beide ok mit-initiatiefnemer van disse biezundere aktiviteit in Zorgvlied oflopen jaor.
Een veld- of stienovend wodde vroeger bouwd veur et bakken van bakstienen vlakbi’j et plak waor een huus of boerderi’je kommen zol. Zoe’n ovend beston uut de te bakken stienen, waor ruumte tussen zat veur turf, dat as braandstof diende. De buterkaant wodde dichtesmeerd mit liem en onder- en bovenin zatten gatten om de turf bi’j te vullen en om et vuur te regelen. Et stoken veur et bakken van genoeg stiender duurde mit mekeer zoe’n zes weken: drieje veur et opbouwen en branen, en daornao drieje veur et ofkoelen.
Disse infermetieve aovend begint om 20.00 ure, de intree is € 5,00, inklusief een koppien koffie of thee.
Enthousiasme en lof veur ni’je film
Op ‘e foto’s: linksboven geft Patrick Hoving een kotte uutleg over de film. Vervolgens drie beelden uut de film, mit op ‘e dadde heufdrollespeulder Andries van der Veen as vertellende pake. Op ‘e vuufde foto beantwoordt Patrick vraogen uut de zael en op ‘e laeste bedaankt Sietske Bloemhoff Anneke Hoek van Het Kanaal die et beeld van de peerden maekte en Sanam Tahmasebi, die de rolle van de hekse speult. (Foto’s: Lenus van der Broek)
‘Geweldig mooi, en somstieden arg spannend!’ Die reaktie was nao ofloop van de première van de film over de verdwenen peerden van Ni’jberkoop van verschillende kaanten te heuren. In een zowat volle dörpszael van et MFA in Berkoop was zaoterdagaovend disse kotte film, die ongeveer een kertier duurt, veur et eerst te zien. Et artistiek kollektief ‘Het Kanaal’ schreef in 2019 et skript en maekte doe ok de opnaemen. An et aende van dat jaor en begin dit jaor rondde de uut zeuven jonge personen bestaonde groep heur verbelinge en uutwarking van et oolde verhael of. De film wodde maekt in opdracht van de Stellingwarver Schrieversronte, zoas dat in 2018 ok et geval was mit et lekaosietheater De Verdwenen Peerden in et kader van Kulturele Heufdstad.
Waorschouwing
De film begint mit beelden in et Diakenievene en een stemme die over eertieds vertelt: ‘De turf in het dorp was op en mensen stierven van de kou. Er zat niets anders op dan door te steken’. Vier turfgrevers besluten daoromme op een dag om langer deur te warken. Et vene warkt en trilt, de spanning wodt opbouwd, mit de manluden komt et niet goed. De beide peerden die ze mitneumen hadden draeven weeromme naor et dörp. In de tied van now gaot een kleinzeune (speuld deur Wietse de Haan) mit zien pake (Andries van der Veen), die boswaachter is, de bos in. Pake vertelt over hoe et leven en de netuur eertieds in de omgeving was, en wat d’r deur de jaoren henne veraanderde. Uuteindelik kommen ze uut bi’j een beeld waorin een karkien en een peerd te zien is, en vraogen heur of wat de aachtergrond daorvan is en veural waoromme et d’r staot. Dan locht inienen de omgeving op en klinkt d’r in et Perzisch de waorschouwing van een hekse (speuld deur de Iraanse Sanam Tahmasebi) veur al die veraanderings…
Het Kanaal
Et beeld dat speciaol veur de film maekt wodde deur beeldend keunstener Janneke Hoek van ‘Het Kanaal’ staot vandaege-de-dag op et karkhof van Ni’jberkoop. Et is een blievende herinnering an et verhael van de verdwenen peerden dat him rond 1824 opspeuld hebben zol. ‘Het Kanaal’ bestaot uut Patrick Hoving, Wietse de Haan, Janneke Hoek, Sanam Tahmasebi, Evert Prummel, Sander Koning en Muxinghe Chen.
Veur et geven van de filmopdracht an ‘Het Kanaal’ het de Stellingwarver Schrieversronte bewust keuzen. Direkteur Sietske Bloemhoff: ‘Wi’j betrekken graeg jonge en telentvolle meensken bi’j projekten van oons. Patrick Hoving kende ik al, en wus dat hi’j veur een biezundere filmverwarking van dit thema zorgen kon. Hi’j gaf an dat hi’j de opdracht graeg mit zien kollektief, bestaonde uut studenten van de keunstakedemie Minerva, et konservatorium in Grunningen en de Akedemie veur Popkultuur in Liwwadden uutvoeren willen zol, en dat bleek een schot in de roze. De kaans is daoromme groot dat d’r binnen niet al te lange tied opni’j een gezaemelik projekt uut aende gaon zal.’
Andries van der Veen
Nao et schoft vertoonde Andries van der Veen zien ni’jste netuurfilm ‘De stried om et bestaon’, daor hi’j o.e. in zien lat hoe de netuur de hieltied veerder aachteruut gaot en wat de konsekweensies daor van binnen. De meerste, pattietoeren indrokwekkende, filmbeelden maekte Van der Veen in et netuurgebied De Braandemeer; tegere mit netuurman Freddie de Vries is hi’j ok as verteller in de film te heuren.